کد مطلب:22829 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

اراده انسان در انجام كارها چه نقشي دارد و با اراده خداوند چگونه سازگار است ؟

پديد آمدن هر حادثه اي بر اساس مشيّت و خواست خداست و بيرون از قلمرو مشيّت او هيچ حادثه اي تحقق نمي يابد . بنابراين ، اراده انسان نيز از مشيّت خداوند خارج نيست؛ يعني خواست خداي متعال اين است كه انسان ، با اراده و انتخاب و تصميم گيري خود كار كند خواه كاري نيك باشد يا بد .
توضيح اين كه ارتباط فعل و اراده به گونه هاي زير است و هر كدام حكمي جداي دارند :
1 . فعل بدون اراده : مثلاً در برخي حوادث ، وجود فرد ، يكي از علّتهاست؛ حال اختيار باشد يا نباشد . فرض كنيد كسي در كنار ديواري نشسته است و ديوار بر رويش خراب مي شود و او مي ميرد . اين حادثه را مي توان از نوع نخست دانست . آشكار است كه هر كس در اين جا مي نشست ، كشته مي شد چه بااختيار و چه بي اختيار .
2 . اراده بدون فعل : مثل اراده فعل خطا يا نيّت انجام كار نيك . اگر انسان مؤمن تصميم گيرد كه كاري نيك انجام دهد ، هر چند در انجامش نقشي نداشته باشد ، ثواب مي برد .
3 . اراده همراه فعل : كاري كه انسان با اختيار و اراده خويش انجام مي دهد .
4 . نه اراده و نه فعل : كاري كه انسان آن اراده نمي كند و انجامش نيز نمي دهد .
اراده انسان ، در كارهايي كه اراده نقش دارد ، در طول اراده خداوند است . بدون مشيّت الهي نمي توان كاري انجام داد . البته ، اگر انسان در مسير كمال قرار گيرد و الهي شود ، اراده اش نيز الهي مي گردد و كارهايي را انجام مي دهد كه مورد رضايت خداوند باشد . اگر كسي ، كاري بد انجام دهد ، اراده خدا بر آن تعلّق گرفته است كه او با اختيار و اراده خويش آن كار ناپسند را انجام دهد .
در كارهايي كه فعل نقش دارد و اراده داراي نقش نيست مثل قسم اوّل صدقه و اعمال صالح و دعاي خير و صله رحم مي تواند رافع آن قانون كلّي باشد به اين صورت كه صدقه و اعمال صالح نيز جزء القله قرار مي گيرند در پيدايش فعل به اين شكل كه هر كس در اين محل قرار مي گيرد ( به شرط پرداخت صدقه و انجام كارهاي خير ) جان سالم به در مي برد و گرنه هلاك مي گردد البته به شرطي كه اجل محترم او فرا نرسيده باشد .